Må Noreg no søkje EU-medlemskap for å sikre seg i ei farlegare og meir uføreseieleg verd?
Tvert imot, er den bastante konklusjonen frå statsminister Jonas Gahr Støre: Ein opprivande EU-kamp er ifølge han det siste Noreg treng nett no.
– Akkurat i desse dagar, når det kjem tollbarrierar mellom USA og Europa, så må vi bruke kreftene på den avtalen vi har med Europa, og ikkje på noko anna.
– Men du er jo for EU, kvifor tenkjer du ikkje at det hadde vore bra med ein EU-debatt og med eit norsk medlemskap i EU?
– Fordi eg er veldig oppteken av at vårt forhold til Europa skal vere trygt. Dette er ikkje ei tid for ei skarp polarisering i samfunnet vårt, som EU-debatten tidlegare har vore. Eg trur at EØS gir oss tryggleik, og vi har mange kontaktar med Europa for å avklare andre ting. Tida no er for å ta vare på det vi har, og det er EØS-avtala.
– Fleire i både Høgre og Arbeidarpartiet ivrar for ein ny EU-debatt, men du avviser altså å melde deg på i ein slik debatt viss den kjem?
– Ja, eg melder meg på i kvardagen her og no, og då handlar det om å ta vare på det vi har, nemleg EØS-avtala. Det er utruleg viktig, og det var så viktig for meg å stå fast på den avtala at det førte til ei endring i kven som sit i regjering.
Overraska av Trump
Støre seier at han og regjeringa følgjer nøye med på det som skjer i USA om dagen, og at noko av det som Trump no gjer, overraskar han.
– Vi må følge veldig med på det som skjer med Trump i USA no, for vi har eit veldig nært, historisk og djupt forhold til USA. Det ligg noko grunnleggjande i det forholdet knyta til tryggleik og forsvar, og vi må bli kjent med korleis Trump-administrasjonen opptrer. Vi jobbar med å knyte kontaktar, seier Støre.
– Er du overraska over korleis Trump-administrasjonen har oppført seg desse siste vekene?
– Dei er klart mykje betre førebudd enn sist, og har no eit skarpt ideologisk prosjekt som dei gjennomfører på heimebane. Og så har dei ein ny måte å jobbe på internasjonalt, der dei kjem med ei rekkje forhandlingsutspel. Det må vi lære oss å kjenne og forstå.
– At ein del av dei skarpaste utspela til Trump ikkje er meint heilt alvorleg, men er eit ledd i forhandlingar?
– Ja, det har vi sett no, til dømes rundt tollsatsane mot Canada og Mexico. Han varsla ganske dramatiske konsekvensar, men så vart det utsett ein månad for å forhandle om detaljane. Det er ein ny stil, og den må vi lære å kjenne.
– Blir det vanskelegare for USA å ha ei leiarrolle i Vesten når dei har denne nye stilen?
– Det vil nok få konsekvensar, for forhold mellom land er bygd på føreseielegheit og tillit. Når det blir uføreseielegheit, og tilliten blir sett i spel, så får det konsekvensar. No må vi jobbe med å knyte kontaktar og å bli forstått.
Full støtte frå Høgre
Erna Solberg er ein sterk tilhengjar av norsk EU-medlemskap, og i landsmøtetalen sin til Høgres landsmøte i 2023, så sa ho at Noreg har sett seg sjølv på gangen ved å ikkje vere medlem av EU.
No er likevel Solberg samd med Støre i at det ikkje er rett tidspunkt å diskutere norsk EU-medlemskap på.
– Eg er samd med Støre i at det ikkje er noko poeng i å blåse liv i ein fullskala EU-debatt, når vi veit at folket ikkje er klare for den. Det er ikkje aktuelt for Høgre å melde Noreg inn i EU utan ei folkeavstemming, og som eg har sagt før: Det kjem ikkje til å skje i neste stortingsperiode, dersom vi får bestemme, seier Solberg.
– Samstundes driv Støre med dobbeltkommunikasjon om EU. Han taler med to tunger, når han seier han vil ha fortgang i å betre Noregs forhold til Europa og verne om EØS-avtalen, samtidig som han her heime lover å ikkje ta inn fem av åtte deler av Rein energi-pakka. Det trur eg ikkje EU forstår, og det bidrar ikkje til å gjere det meir sannsynleg at Noreg får vere med på samarbeid om forsvar, helse og satellittkommunikasjon, seier Solberg.
