Solveigs salt

Naturleg hodyr

Fødselen skjerpar jaktinstinktet.

Solveig Aareskjold (Forfattar)

Eit tankesystem vil alltid vera farga av dei personlege interessene til den som har tenkt det ut. For attenhundretalsmannen Charles Darwin var det heva over diskusjon at det britiske herrefolket var meir høgtståande enn innbyggjarane i koloniane. For nittenhundretalsmannen Richard Dawkins, som har sett eit katastrofalt preg på menneskesynet no på totusentalet, har det vore like sjølvsagt at alt som er typisk for hankjønnet, er fordelar, og alt som er typisk for hokjønnet, er ulemper.

Du må være abonnent for å lese denne artikkelen

Bli abonnent

Solveigs salt

Barn og ansvar

Mens familieselskapet gjekk sin gang nedi stova, tok eg meg ein tur opp på rommet mitt, småjente som eg var og utan plikt til å tomprata med gjestene. Men oppe på loftsgangen kom moster mi imot meg, sint i ansiktet og streng i røysta, ho som alltid var så blid. Ho peikte mot ei dør som ho nettopp var komen ut frå, og kravde å få vita kven som låg i den oppreidde senga der inne. «Sengkleda,» svarte eg, med kjensla av å ha berga meg unna noko farleg. For moster blei straks litt rolegare i fjeset og stilte ikkje fleire spørsmål. Men like etter seig det innover meg at eg hadde fått ansvar for noko som eg helst ville vore spart for. Resten av barndomen måtte eg alltid springa i førevegen og lukka alle dører utanom mi eiga når eg skulle ha nokon med meg opp. Det var tabu å ha foreldre som ikkje sov i same seng.

Solveig Aareskjold

Fallen kvinne

Sigrid Undset hadde allereie gjeve ut fire bøker, ei i året frå ho var tjuefem, og var enno ikkje fylt tretti då ho i 1911 smelte til med «Jenny», ein sjokkerande realistisk roman om kropp og identitet. Boka opnar med at den tjueåtte år gamle hovudpersonen er på rangel i Roma saman med tre kunstnarkollegaer og ein ung vitskapsmann som ho har plukka opp på vegen, verdsvand og sjølvsikker som ho er. Planen var å starta på utestaden Frascati, men med eitt vil ikkje besteveninna Cesca dit for nokon pris: «Uf nei, ikke Frascati – æsch, sitte der og murpe da med tredve gamle danske damer av alle mulige kjøn og aldre.» Den slags kunne kul ungdom frå Kristiania lira av seg utan å bli råka av straffande woke. For som Sigrid Undset sjølv formulerte det i soga om kong Artur og riddarane av det runde bord, «sed og skikk forandres meget, alt som tidene lider, og menneskenes tro forandres og de tenker anderledes om mange ting.» I motsetnad til sed og skikk no om dagen går dei medverkande i «Jenny» omkring og trur at dei med viljens kraft kan heva seg over biologisk grums som høgreiste åndsmenneske. Jenny har ein maskulin karakter, uoppsliteleg arbeidsevne og ein tidstypisk idé om den einaste rette. Trass i at ho aldri har kyssa ein mann, er ho klar til å satsa fullt og heilt på kjærleiken kva dag han måtte dukka opp. Men ein vakker dag tek ho til å flørta med den unge vitskapsmannen fordi han står så lagleg til. Og etter at ho har slått om med han, kjenner ho seg så einsam at ho dett rett i armane på far hans, som elskar henne så søtt og klissete at det er heilt uforeinleg med dei steile prinsippa for sann og opphøgd kjærleik som ho framleis held seg med. I førstninga tek ho det med ro at ho er blitt gravid.

Solveig Aareskjold

Ein ny samtale

Det har skjedd noko med Fredrik Solvang, leiaren for Debatten på NRK. Han er like fin i tøyet og like atletisk i figuren som før, men ikkje så tøff i trynet, ikkje så innstilt på full kontroll. Førre tysdag, då adopsjon av utanlandske barn var oppe til debatt, stod han med ansiktet dirrande mellom smil og gråt mens han fortalde at han som spedbarn var blitt kidnappa frå den sørkoreanske familien sin og overlaten til eit norsk par som ikkje hadde den minste aning om kva dei var med på. Dei gav han eit liv som han aldri kunne fått som fattiggut i Asia, og eit eksistensielt dilemma med på kjøpet: Ville det ikkje likevel vore best både for han og den biologiske familien om han var blitt verande der? Derimot er det ikkje så vanskeleg å finna ut av den saka som var oppe til debatt den kvelden, om det framleis skal vera lov å adoptera barn frå utlandet. Dei personlege kjenslene hos dei som lengtar etter å bli foreldre, kan på ingen måte utlikna jukset og kriminaliteten i den internasjonale adopsjonsformidlinga. I tillegg slit mange adopterte med ein nedbrytande konflikt mellom kultur og biologi.

Solveig Aareskjold