Solveigs salt

Trast på Tinder

Utafor stoveglaset utspelar det seg ein kamp for tilværa.

Solveig Aareskjold (Forfattar)

Etter at me slutta med katt, har fuglane kome nærare huset, så her omkring er det heilt klart eit evolusjonært fortrinn å kunna halda rovdyr på avstand ved å bu vegg i vegg med menneska. Det kan vera ei utfordring for oss som bur i det same reviret, og i forfjor måtte eg omtrent søkja om løyve hos eit trastepar i barlinda utmed stoveveggen kvar gong eg skulle tappa vatn or springen der. Hoa flaug skrikande opp frå reiret, som var i augehøgd og lett synleg, og hannen flaksa heltemodig heilt opp i ansiktet på meg. Men etter kvart som eg lærte å fara stillare fram, gjorde dei det òg. Straks det første ungekullet hadde gjort unna den obligatoriske øvingsflyginga frå busk til busk langs hagegjerdet, gjekk dei i gang med eit nytt.

Du må være abonnent for å lese denne artikkelen

Bli abonnent

Solveigs salt

Viking­sex

I høve flyttinga av Osebergskipet sender NRK mykje stoff om vikingtida, såleis òg i Ekko no på onsdag. Men då det blei sagt at kvinnelege trælar var utan rettar, og at det var fritt fram for kven som ville å utnytta dei seksuelt, forvandla sendinga seg til eit jomfrunalsk ekkokammer for populære vrangforestillingar. For historiene om vikingvaldtekter er dikta i nyare tid, akkurat som skrønene om kyskheitsbeltet. Den norrøne overleveringa er meir interessert i jenter som veit å bita frå seg, som Melkorka i Laksdølasoga, som var så stolt at ho avanserte frå slave til frue på eigen gard. Gulatingslova har eit eige avsnitt for ugifte kvinner som får barn. Prinsippet er at den skal vera barnefar som mora seier at er det. Dersom ho er træl og han er fri, skal tinget «stemna han til kravsmål til å taka imot barnet».

Solveig Aareskjold

Manndoms­prøve

I romanen «Jerusalem»av den svenske nobelprisvinnaren Selma Lagerlöf er hovudpersonen det førebels siste leddet i ei traust bondeslekt der arvingen alltid har heitt Ingmar. Alle saman har hatt tjukk underleppe, kvite augebryn og raudgrått hår, og den noverande Ingmar har attpåtil arva den tunge kroppen og det søvnige fjeset til mor si. Den respekten som følgjer Ingmarssønene, gjer han likevel så attraktiv at den lokale riksdagsmannen, ein høg og pen kar, gjerne ville ha bytt utsjånad med han for å bli ein mann av hans slekt. For å koma så nær han som råd, har han gjeve han dotter si, Brita. Men Brita vil ikkje ha Ingmar, og i det boka opnar, skal ho snart sleppast ut or fengsel etter å ha sona tre år for å ha strypt det barnet som ho fekk etter at han tvinga seg til samleie mot hennar vilje. Ingmar har òg fått ein knekk, for sjølv om staten gjev han rett, får han ikkje slike tillitsverv i bygda som alle Ingmarssønene før han har hatt, og det er uvisst om han nokon gong kan bli gift. Men riksdagsmannen held fram med å investera i han på kostnad av sitt eige kjøt og blod.

Solveig Aareskjold

Manneliv

På nittenhundretalet breidde det seg teikning i aviser og vekeblad av ein steinaldermann som klubbar ned ei kvinne og dreg henne inn i hola etter håret. Det er eit nøyaktig avtrykk av forskremde menns ærefrykt for brutale bøller, men grovt misvisande når det gjeld livet i førhistorisk tid. Ingen holemaleri viser menn som klubbar ned kvinner. Og barna til ei mor med hjerneskade har ingen overlevingsfordel i eit samfunn utan trygdevesen. Likevel har dette biletet blitt ståande som den harde sanninga, og evolusjonsbiologien har ikkje gjort noko for å korrigera det. Tvert om har det blitt underbygt av ein tilsynelatande vitskapleg påstand om at fordi mannen har så mange sædceller, er det hans natur å spreia dei over så mange kvinner som råd utan å involvera seg emosjonelt. Fordi kvinna har så få eggceller, er det hennar natur å halda seg heime og bøya seg audmjukt for makta til mannen.

Solveig Aareskjold