Solveigs salt

Hjørnetenner

Tedrikkande apar blei ein trussel mot den britiske identiteten.

Solveig Aareskjold (Forfattar)

Studiet av naturen handlar for ein stor del om å få vitskaplege observasjonar til å stemma med menneskelege fordomar. Derfor går det ganske mykje opp og ned med kva som blir rekna for sant. Carl von Linné møtte liten motstand då han tidleg på syttenhundretalet skreiv at apar kunne bruka reiskapar, men på nittenhundretalet førte trua på eit absolutt skilje mellom menneske og dyr til streng avvising av slike påstandar. Ein flokk med apar som hadde lært å drikka te av porselenskoppar på tradisjonell manér i London Zoo, blei slik ein trussel mot den britiske identiteten at dei måtte omskolerast til å slengja rundt på mat og servise, sånn at tilskodarane kunne få det dei hadde betalt for.

Du må være abonnent for å lese denne artikkelen

Bli abonnent

Solveigs salt

Kulturelle plager

Den verda me lever i, er resultat av milliardar av personlege avgjerder som er blitt tekne av menneske som ikkje visste anna råd. Mange har vore truga på livet om dei ikkje gjorde som dei var tilsagde, andre har blitt lokka med lovnader om lukke for dei føyelege. Å handla ut frå individuell erfaring har sjeldan vore tilrådd. Tvert om har folk flest kjent seg forplikta til å gjera dei same feila som foreldra og besteforeldra. Det er særskilt trist fordi så mange av dei som tidleg i livet handlar klokt og sjølvstendig, snur tvert om som godt vaksne og sparkar bein både for seg sjølve og ungane. Som ung og nygift nekta oldemor å flytta inn på heimegarden til oldefar før tippoldefar og tippoldemor hadde funne seg ein annan stad å bu. Men då ho blei svigermor til farmor, hugsa ho ikkje lenger kvifor ho sjølv ikkje for nokon pris ville bu vegg i vegg med mellomgenerasjonen.

Solveig Aareskjold

Å sleppa ut håret

Kva for slags dyr ville du helst vore? spurde eg, ti-elleve år gamal og med mykje meir sans for hestar og kattar enn for menneske. Snigel, svarte farmor, for då kunne nokon trakka meg i hel slik at eg slapp å leva lenger. Ja vel, så var det best at eg heldt meg til hestane og kattane, og heller kom igjen ein annan gong. Farmor var ofte sjuk og nedfor, med migrene, åreknutar og omfattande organsvikt. Iblant låg ho til sengs og røykte pipe, som ho sa hjelpte litt. Det kunne gå vekevis før eg såg innom igjen. Då fortalde ho spennande historier om hønsehaukar og kulelyn, om korleis ho og farfar flytte vekk frå odelsgarden og dreiv gartneri og mjølkeutsal på eit lite småbruk, og om korleis ho heldt familien med mat under krigen. Ho la ikkje skjul på at ho hadde vore svært pen då ho var ung, med tjukt, bølgjete hår som var så langt at ho kunne sitja på det. Det syntest ho at eg òg burde ha, og eg lét villig håret gro, trass i at det slett ikkje var på mote.

Solveig Aareskjold

Mirakel på loftet

Det me hugsar, er lagra hulter til bulter i hjernane våre, og ofte stemmer det slett ikkje med det som faktisk har skjedd. Men heile livet har eg bore med meg ein indre filmsnutt der eg knapt har fylt tre år og kryp engsteleg oppover høgaloftstrappa til farmor. Der er ikkje rekkverk, og svimlande djupt ned til gangen i første etasje. Hendene og knea mine er altfor små for dei bratte trappetrinna, og når eg prøver å stø meg mot innerveggen, møter eg berre ein laus masse av gamle klede som heng der. Det har skjedd ein farleg feil. Ingenting er lenger fast og påliteleg.

Solveig Aareskjold