Når historikarane får etterkrigstida på avstand, kjem dei til å dele denne tida i tre periodar. Gerhardsen-tida var år med sentralstyrt, kapitalistisk planøkonomi. Frå siste halvdel av sekstitalet tok fleire og fleire til å tenkje at ei anna og betre framtid er mogeleg. Nye tankar kom nedanfrå og i mange land samtidig, med protestar mot atomvåpen og atomkraft, mot vestmakters koloniar, mot militærstyre i Hellas, Spania og Portugal, med støtte til Vietnam og Palestina, EEC-nei i Norge, 200 mils fiskerigrense, kvinne-, distrikts- og miljøkamp. Ved utgangen av syttiåra var kvinner flest i arbeidslivet, Norge hadde fått ei betre arbeidsmiljølovgiving, miljødepartement, sjølvbestemt abort og opptrappingsplan for bøndene. I internasjonalt arbeid var ikkje Norge lenger i eitt og alt eit lydrike for USA, men la eit stykke på veg suverenitetsprinsipp og globalt like vilkår til grunn.