LO-forbunda har vore i full krig om ny ordning for avtalefesta pensjon (AFP), som dei skal forhandle med NHO om i hovudoppgjeret til våren. For at det skal gå, må Fellesforbundet gå saman med dei andre forbunda om krava.
Fellesforbundet har vore i strid med LO over tid utan å finne fram til noko kompromiss.
No har representantskapet i Fellesforbundet vedteke si innstilling til landsmøtet i oktober. Der føreslår dei at:
- Uføre skal få AFP-opptening for åra dei er i arbeid.
- Oppteningstid på mellom 20 og 30 år i AFP-verksemd.
- At staten betaler utfasinga av ordninga i dag.
Fellesforbundet har ikkje hatt kontakt med dei andre forbunda om arbeidet. Nestleiar i LO Steinar Krogstad skriv i ei tekstmelding at dei vil vente med å kommentere til dei har gått gjennom innstillinga. «Det må studeres nøye», skriv motparten Stein Lier-Hansen.
Kortare opptening
Punktet om uføre har vore eit stridstema mellom LO og Fellesforbundet, der LO ikkje har ønskt at ein skal få både uføretrygd og AFP samstundes.
– Vi har ekstremt mange som vert uføre i våre bransjar. Det er usolidarisk at det skal vere kvalifiseringskravet. Det aksepterer ikkje vi, så vi krev at dei uføre i ordninga skal få AFP for åra dei er i arbeid, så sant dei passerer ti år opptening, seier leiar i Fellesforbundet Jørn Eggum.
Det vil seie at om ein jobbar i 20 år og vert ufør, har ein tent opp 20 AFP-år i staden for å måtte seie frå seg opptent AFP når ein får uførepensjon.
Fellesforbundet ønskjer heller ikkje ei oppteningstid på 40 år, men heller ha ei oppteningstid mellom 20 og 30 år der dei beste åra tel.
– 40 år er altfor lenge. Besteårsregelen er ei gulrot for å stå i arbeid fordi om ikkje noko heilt spesielt skjer, vil det vere dei siste åra som er dei beste. Det er ein bra måte å følgje arbeidslina og la folk stå i arbeid, seier han.
Staten må med
For å finansiere endringane, vil dei redusere taket for opptening til pensjon frå 7,1 gongar grunnbeløpet i folketrygda (G) til 6G. Det vil i 2023 seie frå 842.202 til 711.720 kroner.
– Det er over gjennomsnittleg industriarbeidarløn, så vi meiner det vil vere på same nivå som i dag, seier Eggum.
Om krava ikkje vert innfridde, vil Fellesforbundet ikkje vere med på å reformere AFP-ordninga, men i staden jobbe for å tette enkelthòl i den ordninga som er i dag.
Men det hastar å gjere noko, for målet er å bli samde om ei ny AFP-ordning i denne stortingsperioden og då er neste lønsoppgjer siste moglegheita for det. Regjeringa slår fast i Hurdalsplattforma at dei vil forhandle med partane om «omlegging av ordningen med avtalefestet pensjon, og om statens bidrag». Kostnadane for verksemdene må ikkje bli vesentleg høgare, meiner Eggum.
Kimen til konflikten er at mange serviceverksemder betaler inn til ordninga, men få av dei som jobbar der får ta ut AFP. Det gjer at medlemmar i Handel og kontor til dømes får lite ut av ordninga.
Ei utgreiing gjort av konsulentbyrået Actecan viste at AFP-ordninga har store veikskapar fordi han omfordeler frå verksemder med mange unge tilsette til verksemder med mange eldre, og frå verksemder med lågt lønsnivå til dei med høgare lønsnivå.