Solveigs salt

Trusspørsmål

Eg har mykje å takka dei skeive og transseksuelle for

Solveig Aareskjold (Forfattar)
Illustrasjon: Knut Løvås. Knutlvas@gmail.com Illustrasjon: Knut Løvås. Knutlvas@gmail.com

Ein gong på slutten av sekstitalet sat det to unge gutar på rada framfor meg i ein mørk kinosal, med armane over akslene på einannan og hovuda tett saman. Dei utstrålte ein fred som fekk meg til å dra pusten djupare, og eg tenkte med meg at dette var løysinga på den nokså krampaktige sjølvpresentasjonen som så ofte gjorde gutane så slitsame å vera saman med. Men på sida av meg høyrdest hark og snøft av han som hadde betalt billetten min. Han sat så uroleg at eg ikkje greidde følgja med på filmen, og kviskra dei foraktfulle kommentarane sine inn i øyret på meg med slikt lufttrykk at flimmerhåra la seg.

Du må være abonnent for å lese denne artikkelen

Bli abonnent

Solveigs salt

Rikdoms­forakt

Sveits er eit fint land, og ein kan sikkert leva like godt der som i Noreg, bortsett frå at det er vanskeleg å fatta korleis folk frivillig kan gje avkall på kysten og det opne havet berre for å sleppa å betala skatt. Å emigrera av økonomiske årsaker er ein forseinka reaksjon på eit problem som ikkje finst lenger, for ingen ville ha svolte i hel om dei var blitt verande heime, eller blitt tvangsutskrivne til krigsteneste for eit kongedøme som ikkje gav noko tilbake. Eg forstår det litt betre når eg minnest at då eg var barn, trudde eg at eg hadde lyst til å bli rik, slik folk var i bøker og på film, der spenninga ofte var knytt til tap av formue, og ein god slutt innebar full tilbakebetaling. Særleg verka pengebingen til Onkel Skrue normdannande: Når B-gjengen sprengde seg gjennom fleire meter tjukke betongmurar og røva med seg tonnevis med myntar og setlar, reagerte den unge lesaren som ein trugen forsvarar av storkapitalen. Trass i at Donald og Ole, Dole og Doffen berre fekk ei krone i timen for å henta alle fantasillionane heim igjen, kjentest det som ei rettvis gjenoppretting av ein universell harmoni. Likevel snubla eg inn eit yrke som garantert ikkje ville gje meir enn middels velstand, og eg forelska meg aldri i unge menn med stor innteningsevne. Og sånn har det halde fram: Kvar gong eg har stått ved ein krossveg, har eg styrt i den retninga som førte til ringast avkasting. Ikkje fordi eg elska fattigdomen, slik Frans av Assisi skal ha gjort, men ganske enkelt fordi det fall seg slik. Men om det ikkje har lønt seg reint pengemessig, har det heller ikkje straffa seg. Tvert om undrar eg meg rett som det er over at livet mitt er så luksuriøst.

Solveig Aareskjold

Dei gode mennene

Det heitte seg at kalifen Harun al Rashid brukte rusla omkring i Bagdad på kveldstid, kledd som ein mann av folket. Såleis fekk han ein kunnskap om vanlege menneske som aldri kunne nå fram til ein opphøgd herskar.Den kloke og vakre fjernsynsserien «Ølhunden Berit» byggjer på den same tematikken ved å la ein middelaldrande osloborgar kamuflera seg med kjole og blond parykk. Sjølv om han berre gjer det for å sleppa unna den negative merksemda han har pådrege seg gjennom kvinnefiendtleg trolling på nettet, gjer den nye innsikta han til ein betre mann. I det verkelege livet skjer slike forvandlingar rett som det er, utan skifte av kjønn. Alt som skal til, er at ein herskesjuk person plutseleg forstår at han må endra atferd dersom han ikkje skal bli dumpa av sine nærmaste. Men fordi åndslivet frå gamalt er knytt til ei livsforståing der det gjeld om å få godkjenning av ei faderleg allmakt på kostnad av kvinner og barn, hender det sjeldnare i bøker og på film. Derfor må den tragiske rollefiguren Tom flyttast ned på eit komisk plan før han kan gje avkall på den patriarkalske identiteten. Der er det meir rom for det uventa og ureglementære, og publikum kan godta at han blir eit ekte medmenneske. Den slags kunne aldri skjedd i eit meir seriøst verk som «Peer Gynt», for det er det overdimensjonerte sjølvbiletet som gjer at Peer blir teken på alvor.

Solveig Aareskjold

Kyrkja er eit hus

Før om åra gjekk nesten alle norske skulebarn til gudsteneste før jul. Om det ikkje var frivillig, var det i det minste eit omskifte, med benker i staden for pultar og Jesus på korset der det elles hang ei tavle med svamp og kritt. Preika til presten kunne vera tung å lida seg gjennom, men orgelet fekk «Her kommer dine arme små» og «Et barn er født i Betlehem» til å lyda mykje meir høgtidsamt enn i klasserommet. Når ungane kom ut under open himmel igjen, og lufta enno dirra av ljomen frå klokkene i tårnet, kjente dei det inni seg at dei hadde vore ein annan stad. No står mange kyrkjer like tomme i adventstida som elles i året. Dagsrevyen har intervjua folk på gata som synest det er heilt greitt, og filma ein prest som går og stullar og steller framme ved alteret, overlaten til seg sjølv i eit hus der det sjeldan kjem nokon innom. Dersom han ville hatt selskap, kunne han berre gjort som Jesus og oppsøkt syndarane i det naturlege habitatet deira. Likevel er det jo litt synd på han. Sivilisasjonen her i nord er mykje eldre enn kristendomen, som blei innført av fanatiske mannssjåvinistar og førte til at kvinnene blei rekna for ureine i mange hundre år. Men når kyrkjene først er bygde og betalte for, er det for ille å berre la falla inn i seg sjølve. Ein del av dei, særleg dei eldre, er staselege byggverk med harmonisk balanse mellom vegger og vindauge, altertavle og orgel.

Solveig Aareskjold