Solveigs salt

Fullmåne

Alle bruker sin eigen ståstad til å forstå kvifor alt er som det er.

Solveig Aareskjold, forfattar
LUNEFULL: Du må gjera deg personleg kjend med månen. LUNEFULL: Du må gjera deg personleg kjend med månen.

I går var sola på det lågaste. I alle fall såg det sånn ut frå den nordlege halvdelen av den tredje inste planeten i eit middels stort solsystem i utkanten av ein av dei tallause galaksane i det endelause verdsrommet. Og i kveld er månen full: eit lysande ansikt som vakar over oss som ruslar omkring nede på jorda.

Les hele Klassekampen på nett

Få nyhetene som setter dagsorden, analysene som betyr noe og stemmene som teller. Abonner i dag.

Bli abonnent

Allerede abonnent?

Lag brukerLogg inn

Solveigs salt

Ein ny samtale

Det har skjedd noko med Fredrik Solvang, leiaren for Debatten på NRK. Han er like fin i tøyet og like atletisk i figuren som før, men ikkje så tøff i trynet, ikkje så innstilt på full kontroll. Førre tysdag, då adopsjon av utanlandske barn var oppe til debatt, stod han med ansiktet dirrande mellom smil og gråt mens han fortalde at han som spedbarn var blitt kidnappa frå den sørkoreanske familien sin og overlaten til eit norsk par som ikkje hadde den minste aning om kva dei var med på. Dei gav han eit liv som han aldri kunne fått som fattiggut i Asia, og eit eksistensielt dilemma med på kjøpet: Ville det ikkje likevel vore best både for han og den biologiske familien om han var blitt verande der? Derimot er det ikkje så vanskeleg å finna ut av den saka som var oppe til debatt den kvelden, om det framleis skal vera lov å adoptera barn frå utlandet. Dei personlege kjenslene hos dei som lengtar etter å bli foreldre, kan på ingen måte utlikna jukset og kriminaliteten i den internasjonale adopsjonsformidlinga. I tillegg slit mange adopterte med ein nedbrytande konflikt mellom kultur og biologi.

Solveig Aareskjold

Eiter og galle

Første påskedag for seks år sidan fekk eg eit brev frå farfar min som var sendt femtifire år tidlegare, så langt bortanfor alle samanhengar at det kunne like gjerne kome frå ein engel i himmelen, i alle fall frå ein annan galakse. Fullt så uventa var det ikkje då det palmesøndag no i vår dukka opp eit brev frå mormor med poststempel 3. mars 1989, for eg rydda i gamle papir og var budd på det meste. Truleg hadde eg lagt det til sides for å lesa det grundigare ein gong eg var meir opplagd, for sjølv om brevet frå mormor ikkje var postlagt i helvete reint bokstavleg, var det ikkje langt unna. På den tida var ho nittiåtte år gamal, farleg klar i toppen og med den innsokne barmen full av bittert nag. Mor hadde budd hos henne sidan 1970, frå 1974 i lag med mesteparten av møblane frå barndomsheimen min, og på slutten av brevet skriv mormor at slekta burde ha berga henne frå å bu under slike tilhøve resten av livet. Men det som formørkar alderdomen hennar her og no, og får henne til å dynka fleire brevark med eiter og galle, er at eg var så kjenslekald og hjartelaus då eg var innom førre laurdag, og verken svarte når ho snakka til meg eller brydde meg om å vita korleis ho hadde det. No var mormor av dei som stiller mange spørsmål og sjeldan tek seg tid til å venta på svar før dei fyrer av det neste.

Solveig Aareskjold

Retts­salstea­ter

Samfunnet har svikta Gjert Ingebrigtsen ved å la han snubla ubudd inn i ansvaret for ein stor familie, og deretter gjera han til syndebukk for ein måte å tukta ungane på som var eit patriarkalsk privilegium i tusenvis av år, og fullt lovleg heilt til ganske nyleg. Samtidig har han sjølv skulda for at han ikkje har teke imot anna rettleiing enn den som passar til utvikling av idrettsstjerner. No blir det personlege initiativet hans mælt mot gjeldande lov i Sandnes tinghus, for opne dører og med flokkevis av journalistar som tolkar og analyserer kvart ord som blir sagt. Så lenge familien var innstifta av Gud, var det berre å halda kjeft og innordna seg. Det var først då han blei nedgradert til ein institusjon midt mellom natur og kultur, at det blei klart at prosjekta til dei vaksne altfor ofte kjem på tvers av det som er best for barna. Det har vore mange smertefulle oppgjer, særleg blant musikarar og forfattarar, der vaksne søner og døtrer har stått fram som offer for grov omsorgssvikt. For når omsynet til privatlivets fred blir sett opp mot kravet om rettferd, går det som regel som med ånda i flaska: Har ho først sloppe ut, er det uråd å få henne tilbake igjen. Rettssalen har det til felles med litteratur og teater at han innbyr til drøfting av tilhøve som mange meiner det er best å halda skjult.

Solveig Aareskjold