Varsler om alvorlige hendelser i helsesektoren fører til dobbeltarbeid, ulike konklusjoner og svekket tillit, ifølge utvalget som har gransket ordningen. Utvalget har i et års tid gransket varslingsordningene i helse- og omsorgssektoren og leverte sin rapport til helseministeren onsdag morgen. ©NTB
Husbanken vil i år prioritere tiltak som gjør det enklere for barnefamilier og lavinntektsgrupper å eie bolig. Også tiltak som styrker kommunenes arbeid med bosetting av flyktninger og boliger til personer med nedsatt funksjonsevne vil bli prioritert, opplyser Husbanken ©NTB
Utlendingsdirektoratet (UDI) opplyser i en pressemelding at de har behov for å øke sin samlede kapasitet av mottaksplasser for flyktninger. Årsaken er jevnt økende ankomster av asylsøkere til Norge. Totalt dreier seg om opptil 50 nye mottak. ©NTB
Sjeføkonom i KS Torbjørn Eika meiner den svake krona taler for ny renteheving.
Noregs Bank har etter fleire rentehevingar sett styringsrenta til 3 prosent, og gav i mars samstundes signal om nye rentehopp.
Sjeføkonom i KS Torbjørn Eika støttar avgjerda om ei høgare rente, men meiner argumentasjonen Noregs Bank har lagt vekt på om å heva renta for å hindra importert inflasjon, har vore feil.
– Eg har ikkje vore så begeistra for retorikken til Noregs Bank, men retninga på rentepolitikken har vore riktig, seier han.
Neste rentemøte er i mai. Eika, som har jobba ei årrekke med makroøkonomi i Statistisk sentralbyrå (SSB), meiner det er moment som talar for å halda renta i ro framover. Særleg det faktum at det tar tid før det høgare rentenivået slår inn i økonomien og dempar aktivitetsnivået i økonomien. Det kan bli for lågt.
Eika meiner det likevel er ein viktig grunn til å halda fram med nye rentehevingar: Den svake krona.
– Det som tilseier at ein no bør heva renta, er den svært låge kronekursen. Noregs Banks moglegheit til å påverka inflasjonen gjennom at auka rente dempar aktivitetsnivået, er beskjeden. Men klarer dei å påverka krona, så er det eit meir potent verkemiddel, seier han.
– Situasjonen no er at krona er veldig svak. Dersom krona blir verande så svak, er det grunn til å frykta at prisveksten vil dempa seg mindre enn det ein har lagt til grunn skulle skje, meiner Eika.
Det er ikkje berre for nordmenn med planar om å leva glade feriedagar i utlandet, at den svake krona er eit illevarslande teikn.
Også for delar av norsk næringsliv og offentleg sektor, skapar den svake krona trøbbel, seier Eika.
Den delen av næringslivet som tenar på den svake krona, er den eksportretta industrien som sel varer og tenester til utlandet.
– Ein kan få ein ubalansert økonomisk situasjon om denne konkurranseutsette delen av økonomien veks. Eg er svært ueing med dei som vil auka norsk eksport. Det er alt mykje eksport. Det er ikkje eit poeng med mykje meir eksport, seier han.
– Så me kan få eit delt næringsliv?
– Ikkje berre næringsliv. Kommunesektoren vil også få endå større problem med å tiltrekka seg arbeidskraft.
Sjeføkonom i LO Roger Bjørnstad har vore blant dei fremste kritikarane av dei mange rentehevdingane til Noregs Bank det siste året.
Bjørnstad meiner den svake krona i noko større grad kan gi grunn for dagens rentenivå, men ikkje fullt ut. Han meiner krona er svak av andre grunnar enn renta, og at det blir feil å heva renta for å forsvara krona.
«Renta er uansett for høy. Ledigheten øker og innstrammingene er for sterke», skriv Bjørnstad i ein sms til Klassekampen.
Også professori i økonomi ved Universitetet i Oslo Steinar Holden har bedt Noregs Bank halda igjen. I eit intervju med Aftenposten i fjor haust åtvara han mot unødvendig arbeidsløyse som følge av rentekuren til Noregs Bank.
«Det som tilseier at ein no bør heva renta, er den svært låge kronekursen.»
— Torbjørn Eika, sjeføkonom i KS.
Styringsrenta var då på 1,75 prosent. Holden meinte då at det ikkje er eit stort problem at inflasjonen ligg ein periode over inflasjonsmålet på 2 prosent.
«Det er ikke nødvendig å få prisveksten under målet i 2024. Produksjon og sysselsetting er viktigere», sa han då til Aftenposten.
I dag er han langt meir usikker på kva Noregs Bank bør gjera framover. Han meiner den svakare utviklinga i norsk økonomi talar for at det ikkje er behov for fleire rentehevingar, men han deler Eika si uro for svak krone.
«Den svake kronen er en bekymring. Svak krone kan føre til høyere importert prisvekst og mer langvarig inflasjon over målet. Det taler for å heve renten. Slik det nå ser ut tror jeg det vil vere fornuftig med en ytterligere renteheving før sommeren», skriv Holden i ein e-post til Klassekampen.
Forskar ved SSB Erling Holmøy er også blant dei som har vore kritisk til Noregs Banks mange rentehevingar. Han meiner at ein no og tidlegare burde sjå an utviklinga før renta blir heva.
– Det botnar i at det som har skjedd med prisane i Noreg, i all vesentleg grad er forhold som ikkje Noreg har kontroll på. Det er særleg knytt til høgare prisar på energi og matvarer internasjonalt. Det er noko Noreg som ein liten økonomi ikkje kan gjera noko med. Dette er prisar som varierer mykje. Eingongshopp i desse som smittar til andre priser, er ikkje inflasjon som betyr varig nedgang i pengeverdien, seier han og legg til:
– Å motverka den prisauken med andre effektar med tiltak som forsterkar svekking av folks kjøpekraft, gir unødvendige kostnadar.
Holmøy påpeikar også at prisauken i seg sjølv har vore til fordel for den norske stat som har fått større inntekter gjennom særleg høgare energiprisar. For forbrukarane har det derimot kosta.
– Dette verkar på same måte som ei ikkje planlagd avgiftsauke, som i seg sjølv drar inn kjøpekrafta, seier han.
– Har Noregs Bank gått for fort fram?
– Ja. Men eg er nok meir usamd i grunngjevinga. Under koronapandemien sette dei renta til null. Det har vist seg å vera ein feil. På meg hadde det verka meir tillitvekkande viss rentehevingane blei forklart som feiljusteringar, seier han.