Peparkake

Gunnar Wiederstrøm

I Bergen har vi ein flott juletradisjon. Kvar seinhaustes startar skular, barnehagar, familiar, institusjonar og ulike verksemder å bake peparkakehus. Alt frå små og enkle konstruksjonar til retteleg imponerande byggverk i fleire høgder. Alle er pynta med glasur og ulike type godteri. Husa over tusen i talet vert samla i «Pepperkakebyen», som er open for bergensarane i månaden fram mot jul.
Pepperkakebyen er sjølvsagt verdas største, og dette skriv eg heilt utan ironi, for det finst visst eit par til av same slaget. Ordføraren står kvart år for den offisielle opninga iført eit ordførarkjede som akkurat i desse dagar burde vere eit føredøme for dei mange nye kommunane som får levert kostbare kjeder. Det er laga av peparkakedeig og kler oppgåva.
Pepperkakebyen er ein attraksjon og vert vitja av fleire titusentals born og vaksne kvar førjulsmånad, med unntak av eitt år. For i den perioden Pepperkakebyen ikkje hadde ei fast plassering, men vart sett opp i ein forseggjort lagerhall som stod montert på Torgallmenningen, gjekk det galt. Ein rusa ungdom tok seg inn i hallen og gjekk berserk. Knuste peparkakehus er ikkje mykje stas, og det gjekk kort tid før ungdommen vart fakka og straffa. Det vart peparkakeby dette året også, men litt redusert i høve til det som stod før raseringa.
Det er ti år sidan dette skjedde, og Bergensavisen (BA) meinte det var rette høve til å sjå attende. I ein rikt illustrert artikkel med bilete frå den gang, vart historia gjenfortalt. BA hadde til og med fått fatt i gjerningsmannen. Han slapp å få bilete i avisa, men på framsida kjem han til orde med det einaste BA fekk ut av han: «Har forsøkt å legge dette bak meg». Ja, BA hjelper deg med det.

Flyktninger

Sp vil ta inn færrest kvoteflyktninger

NTB

I sitt alternative budsjett foreslår Senterpartiet samme beløp som regjeringen til kvoteflyktninger, men partiet er ikke på regjeringens linje når det gjelder antallet.

Sp foreslår at Norge skal ta imot «minst» 2000 kvoteflyktninger i stedet for å følge regjeringens politikk om å ta imot 3000 kvoteflyktninger i året, skriver Vårt Land. Deretter skal FNs høykommissær for flyktninger vurdere om ytterligere 1000 kvoteflyktninger skal til Norge, eller om resten av midlene skal gå til nærområdene. I tillegg bevilger partiet 240 millioner direkte til høykommissæren.

– Hele poenget her er å hjelpe flest mulig folk, på best mulig måte, sier Sp-leder Trygve Slagsvold Vedum til avisa.

Innvandringspolitisk talsperson Jon Helgheim i Frp mener det er overraskende og kunnskapsløst av Senterpartiet å ønske at en slik beslutning overføres til FN.

– Sp forsøker her å lure folk til å tro at de ikke skal ta imot like mange flyktninger, i stedet åpner de faktisk for at FN skal styre denne politikken. Får FN en hånd på rattet her, så blir det mange flere flyktninger, sier Helgheim til NTB.

Sp ønsker òg færre garanterte kvoteflyktninger enn Ap (3000) og SV (5000).©NTB

Økonomi

Tapar millionar på reform

Samanslåtte kommunar får skattesmell

Får ikkje endre eigedomsskatten

Gunnar Wiederstrøm, Bergen

VONBROT: Ordførar Kari Nessa Nordtun (Ap) i Stavanger får eit krevjande år i 2020. Kommunen taper 70 millionar kroner i skatteinntekter trass i at kommunen slo seg saman med to nabokommunar. Her er ho i ein radiodebatt med Høgres ordførarkandidat John Peter Hernes. FOTO: GUNNAR WIEDERSTRØM Gunnar Wiederstrøm

Stavanger, Rennesøy og Finnøy vert ein kommune frå nyttår. Med seg i bryllaupsgåve frå staten fekk den nye kommunen 82 millionar kroner til å dekke store eingongskostnadar ved samanslåinga. Men kva hjelper det når den nye kommunen same året taper 70 millionar kroner i eigedomsskatt?

– Dette er eit særs alvorleg innhogg som staten gjennomfører i inntektene våre. Det utgjer 100 lærarstillingar eller 60 sjukeheimsplassar. Fleirtalet i kommunen har vedteke skattlegginga, men ved å gjere dette tek staten frå oss makt og lokalt mynde, seier ordførar Kari Nessa Nordtun (Ap).

– Trur du dette er gjort for å straffe kommunen?

– Eg håper ikkje det, men då må dette vere mogleg å rette opp før handsaminga av statsbudsjettet, seier ho.

Frå 2021 kan kommunen justere opp skatten.

Reduserte takstane

Årsaka til inntektstapet er ein kombinasjon av nye reglar for samordning av eigedomsskatten i dei samanslåtte kommunane og ein reduksjon i takstane for bustad og fritidseigedom. Stortinget vedtok i 2018 å redusere eigedomstakstane med 30 prosent frå 2020.

Medan andre kommunar kan dekke inn inntektstapet mellom anna ved å auke skattesatsen, kan ikkje samanslåtte kommunar som har ulikt regelverk for eigedomsskatt gjere det same.

I framlegget til statsbudsjett vert desse pålagde å vente til dei har samordna eigedomsskatten, og det skjer for dei fleste først frå 2021.

Tap i Kristiansand

Stavanger er ikkje åleine. Også Kristiansand opplever det same. Kommunen vert slått saman med Songdalen og Søgne frå nyttår. Økonomidirektør Terje Fjellvang opplyser at Kristiansand kommune tapar 25 millionar kroner i 2020.

Ikkje alle samanslåtte kommunar har eigedomsskatt, som til dømes nabokommunen til Stavanger, Sandnes. Ordførar Tom Georg Indrevik (H) i Øygarden fortel at dei vel å nytte samanslåinga til å avvikle eigedomsskatten i Sund, som er ein av tre samanslåtte kommunar i Øygarden.

KS protesterer

Fylkesmøtet i KS Rogaland ber i ei fråsegn om at samanslåtte kommunar får same fridomen til utskriving av eigedomsskatt i 2020 som dei som ikkje er samanslåtte. Direktør for interessepolitikk i KS, Helge Eide, seier den manglande fleksibiliteten er urettvis.

– Kommunar som slår seg saman, får mindre fleksibilitet enn dei som ikkje har slått seg saman. Stavanger ser ut til å vere den kommunen som taper mest på dette. Det openberre svaret på denne urettvisa bør vere at desse kommunane hadde same høve til justeringar som dei som ikkje slår seg saman.

KS er kjent med at dette i tillegg til Stavanger og Kristiansand også kan gjelde kommunane Ålesund, Sogndal, Ullensvang, Lindesnes og Indre Østfold.

– Dette er urimeleg og kan sjå ut som ein straff for samanslåing. Det kan ikkje vere veldig vanskeleg å få justert dette, seier Eide.

Klassekampen tok i går opp saka med Kommunal- og regionaldepartement, men vart vist vidare til Finansdepartementet. Dei hadde ikkje svart avisa før ho gjekk i trykken i går ettermiddag.

gunnarw@klassekampen.no