Generalsekretær i Human-Etisk Forbund Lars Gule har erta på seg representantar frå statskyrkja ved å hevde at den norske kyrkja er vorte eit tomt skal og at befolkninga er langt meir sekularisert enn statskyrkja er viljug til å innrømme. Men dominikanarmunk Arnfinn Haram lét seg ikkje provosere. Tvert om ser han store likskapar mellom Gule og kyrkjerådsdirektør Erling Pettersen.

– Gule er ein nostalgikar som vil attende til den religionskritiske steinalderen, der ein såg på religion som eit fenomen på veg ut. Human-Etisk Forbund ynskjer i ly av denne religionskritikken å omdefinere samfunnet til eit sekulært samfunn, der forbundet vil fungere som paraplyorganisasjon for alle ateistar, og gje sine ateistiske borgarar seremoniar og høgtid. Dei vil med andre ord byte ut ei kyrkje med ei anna og innsetje Gule som erkebiskop, seier Haram.

På tilsvarande vis ynskjer statskyrkja å klamre seg til sin tradisjonelle monopolsituasjon:– Statskyrkja, og ikkje minst kyrkjerådsdirektør Erling Pettersen, heng fast i ei tilsvarande førestelling: Nemleg trua på ein norsk einskapskultur der ein framforhandla, tilpassa og temperert utgåve av kristendomen skal bidra til å oppretthalde eit sett av norske fellesverdiar med kristen melis på, seier han, og legg til:– Statskyrkja er som ein person som er gått av med pensjon, men som ikkje våger å forlate kontoret.

Reelt mangfald

I staden for denne monopolkonkurransen mellom sekulære humanistar og utvatna kristne, ynskjer Haram å få det reelle livssynsmangfaldet på bordet:– Før eg vil verte sekulærhumanist, vil eg heller verte kannibal. Eg kan ikkje fatte at folk orkar slike tempererte greier. I staden burde det norske samfunnet opne for eit verkeleg mangfald; vi må gjerne bygge moskear og vi må våge å gje religionen ein offentleg plass. Vi må sleppe alt fram i det offentlege rommet og ingen må krevje monopol.

Haram ser helst at statskyrkja vert mindre og tydelegare.

– Vi må attende til den oldkyrkjelege tradisjonen. Kyrkja må slutte å krype for den sekularistiske attityden. Den attityden har sete for lenge og feitna i stolen, det er på høg tid han kjem seg ut på ein joggetur, seier dominikanarmunken.

Saknar innsikt

Fleire av deltakarane i debatten har vist til ei fornya og aukande interesse for religiøse spørsmål i Noreg. Men for Haram er ikkje religion eit spørsmål om mengde.

– Det som manglar i Noreg i dag er ikkje kvantum av religion. Men vi manglar kvalitativ religiøs innsikt. Den religiøse kulturen og dei religiøse ferdigheitene er i ferd med å døy ut. Til og med teologar og prestar bruker tida på å tynne ut tinga, seier han.

Og ifylgje Haram ber statskyrkja eit stort ansvar for utvatninga fordi ho tviheld på ein kristendom som er gått ut på dato: – Eg ynskjer ein intern refleksjon i statskyrkja om kva slags innsikt ho skal tilby samfunnet om – unnskyld uttrykket – Gud. Teologisk fakultet fabrikkerer ideologi for den norske folkekyrkja og teologi er vorte noko ein driv på med på kammerset. Men vi må kunne snakke med vaksne folk om Gud.

Underleg allianse

Haram meiner statskyrkja i dagens situasjon er viljug til å gjere kva som helst for å halde på monopolet sitt. Dimed er det oppstått ein underleg allianse mellom liberale ateistar i media og politikken og kyrkjas folk.

– Heile det liberale establishment har omfamna statskyrkja fordi dei har sett at statskyrkja er viljug til å gjere kva som helst for å oppretthalde einskapskulturen. Det er oppstått ein allianse frå Dagbladet til Kyrkjerådet, meiner han.

– Er inngangsterskelen til statskyrkja vorten for låg?

– Ja. Eit døme på det er at ein no vil byggje interreligiøse kyrkjebygg. Eg er absolutt for religionsdialog og kan gjerne låne ut lokala våre til muslimar, men om du byggjer ei uidentifiserbar kyrkje, byggjer du rein ideologi. Det er uttrykk for eit desperat ynskje om å verte del av einskapskulturen.

– Men opptrer ikkje kyrkja i tråd med misjonsbefalinga når ho ynskjer å inkludere så mange som mogleg?

– Nei, for det skjer nettopp ikkje på den måten. Vi må hugse på at misjonsbefalinga vart gjeve til tolv forhutla fyrer på ein fjelltopp i Gallilea. Vi må våge å sjå verda i det perspektivet. Eg vil slett ikkje vere surmaga mot folkekyrkja, men ho må våge å vere opnare og tøffare.

Alfred Fidjestøl